• YENİDÜZEN, hellim tescilinin ardından Avrupa Birliği normlarında yapılacak denetimlerle ilgili süt üreticilerinin nabzını tuttu. Üreticiler, fiziki anlamda alt yapılarının denetime hazır olduğunu söyledi ancak güneyde olduğu gibi Kıbrıs’ın kuzeyinde de küçükbaş hayvan sütünün artırılması gerektiğini dile getirdi

Ayşe GÜLER

Kıbrıs kültürünün en önemli parçası hellimin, Avrupa Birliği kuralları altında coğrafi koruma altına alınmasının ardından gözler, üreticilerin ‘uluslar arası denetime’ hazır olup olmadığına çevrildi. 

Adanın hem kuzeyinde hem de güneyinde denetim yapacak ‘Bureau Veritas’  isimli uluslar arası kurumun başlatacağı denetimlerde Kıbrıslı Türk üreticilerin, alacağı not merak uyandırdı.

Hem alt yapı hem de fiziki anlamda yeterli sağlık koşullarını sağlaması gereken üreticiler, ‘denetim sınavında’ tam not alabileceklerini savundu.

Kıbrıslı Türk süt üreticileri, AB denetiminden başarı ile geçeceklerini ancak küçükbaş hayvan sütünün artırılmasına yönelik adım atılması gerektiğini dile getirdi.

Hayvan popülasyonu belirlenmeli, hastalıklar minimize edilmeli

Üreticiler, Veritas tarafından yapılacak denetimlerin öncesinde ülkedeki hayvan popülasyonunun belirlenerek, hayvan hastalıklarının ortadan kaldırılması gerektiğini belirtti.

Her firmanın kendi fiziki alt yapısını hazırlamasına yönelik adım atmasının şart olduğunu dile getiren üreticiler, ‘üretim, satış ve taşınma’ koşullarının önemli olduğunu ifade etti

Bunun yanı sıra üreticiler,  özellikle küçükbaş hayvan üreticilerinin teşviklerle desteklenmesi gerektiğini söyledi.

Küçük işletmelerin durumu endişe uyandırdı

YENİDÜZEN, hellim tescilinin ardından AB normlarında yapılacak denetimlerle ilgili süt üreticilerinin nabzını tuttu.

Bazı üreticiler,  hayata geçecek denetimlerin küçük işletmeleri ‘yok etme’ noktasına taşıyacağını savundu, endişelerini dile getirdi.

Bazıları ise küçük işletmelerin iç piyasada üretim yaptığını, bu durumdan etkilenmeyeceklerini söyledi.

---------------------------------------------------------

SÜT ÜRETİCİLERİ NE DEDİ?

KOOP-SÜT Genel Müdürü Salih Yücesoylu: “Para kazanma uğruna ‘merdiven altı üretimden’ vazgeçilmeli”

KOOP-SÜT Genel Müdürü Salih Yücesoylu, AB’nin görevlendirdiği Bureau Veritas isimli uluslar arası kurumun denetimlere ne zaman başlanacağının bilinmediğini ancak Sanayi Odası’na bağlı Hellim Denetleme Kurulu’nun denetimlere başladığını ifade etti.

Yücesoylu, Kıbrıslı Türk üreticilerin AB denetiminden başarı ile geçeceğini savunarak, “Önümüz açıldığı sürece Kıbrıslı Türk işadamlarının bu işi çok iyi bir şekilde götürteceğine inanıyoruz” dedi.

Para kazanma uğruna ‘merdiven altı üretimden’ vazgeçilmesi gerektiğini vurgulayan Yücesoylu, herkesin bu meselede elini taşın altına koymasının önemine değindi.

Yücesoylu, “Yapılması gereken neyse, maddi bedeli de olsa bunu yapmakla mükellefiz. Eğer dünyalı olmak, bu ürünü satmak istiyorsak, bunu yapmalıyız” diye konuştu.

Kıbrıs’ın kuzeyinde üretim yapan firmaların AB normları çerçevesinde dünya standartlarına uyacak alt yapılarının hazır olduğunu belirten Yücesoylu, sadece küçükbaş hayvan sütünün az olmasının dezavantaj olduğunu belirtti.

Yücesoylu, sorunu çözmek ve küçükbaş süt oranını artırmak adına Tarım Bakanlığı, Süt Kurumu ve siyasilerle birçok görüşmeler yapıldığını aktardı.

Yapılması gerekenler…

Yücesoylu, öncelikli olarak küçükbaş hayvan sütünün çok hızlı bir şekilde artırılması gerektiğini dile getirdi.

Küçükbaş hayvan sütünün artırılması için çiftliklerin organize olmasının şart olduğunu söyleyen Yücesoylu, ülkedeki hayvan popülasyonunun belirlenerek, hayvan hastalıklarının ortadan kaldırılmasının önemine değindi.

Yücesoylu, 10 yılın sonunda tüm bunların planlanarak, adım atılması gerektiğine de değindi.

Öte yandan Tarım Bakanlığı’nın ciddi projelerle bu sürece hazırlandığını belirten Yücesoylu, hayvancıların bilinçlendirilmesi gerektiğini, AB normlarına göre çiftliklerin hazırlanması için uğraş verildiğini kaydetti.

Yücesoylu ayrıca fabrikalarda kurulacak paslanmaz çelik teknolojisinin en pahalı teknolojiler arasında yer aldığını belirterek, her firmanın alt yapısını hazırlamaktan sorumlu olduğunu söyledi.

Yücesoylu, dünyadaki şartlara uyacak bir fabrikanın kurulması gerektiğini, bu çalışmanın çok büyük maliyete mal olmayacağını kaydetti.

“Tarım ve hayvancılık sektörü yükselecek”

Yücesoylu, Yeşil Hat Tüzüğü gereği AB ülkelerine hellim ihracatı yapılmadığını hatırlatarak, “Yapılan çalışmalar netleştiğinde ve uluslar arası firma denetleyip, onay verdikten sonra bu durum çok hızlı bir şekilde Yeşil Hat Tüzüğü’ne girmesi gerekiyor” dedi.

Tarım ve hayvancılık sektörünün ileri günlerde yükseleceğine değinen Yücesoylu, yurttaşların ürettiğini iyi meblağlara satabileceği kaynaklara ulaşacağını belirtti.

Yücesoylu, Kıbrıslı Türk üreticilerin ürettiği hellimin çok kaliteli olduğunu dile getirerek, Kıbrıs’ın güneyinin ‘dünyalı’ olmanın faydalarından yararlanarak, iyi fiyata hellim sattıklarını söyledi.

Bunu yanı sıra Yücesoylu, fuarlarda Güney Kıbrıs’ta üretilen hellimin bir kilosunun minimum olarak 6,5 Euro’ya satıldığını, bu rakamın bizde 6 ile 6,5 dolar üzerine çıkamadıklarını etti.

“Dünyada her firmayla rekabet edebilecek kaliteye ulaştık”

Koop-Süt olarak AB standartlarında yapılacak denetimlerle ilgili ekstra bir maliyete gereksim duymayacaklarını söyleyen Yücesoylu, geçtiğimiz yıl fabrikaya 3-4 milyon TL’lik yatırım yaptıklarını ve dünyada her firmayla rekabet edebilecek kaliteye ulaştıklarını kaydetti.

Yücesoylu, diğer fabrikaların bu noktaya gelmesi için gereken maliyete de değindi.

Söz konusu durumun fabrikaların fiziki yapısına bağlı olduğunu dile getiren Yücesoylu şöyle devam etti: “ Şu anda çok iyi fabrikalarımız vardır. Çok küçük maliyetlerle organize olabilirler. Özellikle aile işletmelerinde ilkel yöntemlerle hellim üretiliyor. Günümüz koşullarında hellim ayrı bir fonksiyona girdi. Tamamen insan sağlığıyla ilgili olduğu için her yönüyle dört dörtlük olması gerekiyor. Bunun da bir maliyeti elbette vardır. Eğer alt yapı şartları sağlanırsa, getirisi daha fazla olacaktır”

Yücesoylu, sektöre yatırım yapan küçük işletmelerinin çekinmemesi gerektiğini dile getirdi.

Sadece Türkiye ve Arap ülkelerine hellim ihracatı…

Yücesoylu yaşanan süreci özetledi, sıkıntılarla ilgili bilgi verdi.

Yücesoylu, Kıbrıslı Türklerin ekonomik çıkarlarını korumak, özellikle hayvancılık sektörünün daha ileriye gidilmesinin ön koşulu olması nedeniyle hellim tescilinin ciddi bir konu olduğuna işaret etti.

Hellimin ülke ekonomisinin ve ihracat payının yüzde 23’ünü oluşturduğuna değinen Yücesoylu, şu andaki şartlarda hellimin Türkiye ile Arap ülkelerine ihracat edilebildiğini vurguladı.

Yücesoylu, Türkiye’de son yıllarda hellim olmayan bir ürünün, hellim adı altında üretildiğini, bu durumun da Kıbrıs Türk ekonomisine ciddi zarar verdiğini kaydetti.

Yaşananlar üzerine Sanayi Odası öncülüğünde Türkiye’de başlatılan mücadelenin ardından TC Tarım Bakanlığı’nın hellim ile ilgili coğrafi tescil hakkını Kıbrıslı Türk üreticilere verdiğini dile getiren Yücesoylu, böylelikle hellimin Kıbrıs ürünü olduğu ve sadece burada üretilebileceğinin kesinleştiğini belirtti.

Yücesoylu, 2007 yılından beridir Kıbrıs’ın güneyinde bu konuda ciddi tartışmalar yaşandığını söyleyerek, şöyle devam etti: “Güney Kıbrıs, hellimin coğrafi tescilini alabilmek için Avrupa Birliği’ne müracaat etmişti. AB’de bunu gündeme getirmiş, ilgili tarafların şikayeti olmadığı için dünya kamuoyuna duyuru yapmıştı. Yaşananlar üzerine 2007’de o dönemin Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat olmak üzere çok ciddi görüşmeler yapılmıştı. En büyük rolü Talat oynamış, adından da AB Koordinasyon Merkezi, ciddi şekilde çalışmıştır. Defalarca Kıbrıslı Rum üreticiler ve Tarım Bakanlığı ile görüşülerek ortaya yol arayışında bulunulmuştu. Komisyonlarda aktif görev aldık, bu işin takipçisi olduk. Hellimin, Kıbrıs coğrafyasında Kıbrıslı Rumlarla ortak bir ürünü olduğunu söyledik. Günün sonunda bir noktaya gelindi.”

İsim konusunda tartışmalar yaşandığını hatırlatan Yücesoylu, hellim ve halli omu  adı altında uzlaşıya varıldığını belirtti.

Yücesoylu, bu konuda uzun uğraşlar veren Sanayi Odası’na teşekkür etti.

---------------------------------------------------------------

Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı Avunduk: “Küçük üreticiler yüzde 100 etkilenecek”

Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı, Meriç Süt Mamulleri Direktörü, Candan Avunduk,
Hellim tescilinin ardından Bureau Veritas tarafından yapılacak uluslar arası denetimin küçük üreticilerin yüzde 100 etkileneceğini, bazılarının ise işletmelerini kapatma noktasına geleceğini savundu.

Avunduk, denetimlerin ek masraf çıkartıp çıkarmayacağının değil, hellim ihracatının nasıl yapılacağının, bu noktada hangi aşamaların izleneceğinin konuşulması gerektiğini söyledi.

İhracat yapmaya hazır olmalarına rağmen, hayvancılık sektörünün yanı sıra yemler, sütün organizasyonunu sağlayan SÜTEK ve fabrikalar için ek masraf çıkacağını dile getiren Avunduk, bu masrafın boyutunu görmenin şu an için net olmadığını belirtti.

“Fabrikadan çıkan ürün hellim olarak lanse etmeye çalışırsanız, bu durum tescilin ruhuna aykırıdır” diyen Avunduk, geriye doğru dönerek, izlenebilirlik kurulması gerektiğini belirtti.

Avunduk, bağımsız denetçi Bureau Veritas’ın imalattan önce hayvan yemlerinin sağlık analizine bakacağına, bunun yanı sıra küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarının sağlık durumunu, sütün üretim, taşınma ve satılma koşulları inceleyeceğini söyledi.

Bu basamakların ardından imalatçıların devreye girdiğini dile getiren Avunduk, “Her zaman diğer tarafları çok kısa konuşup, sonra imalatçı tarafına geliyoruz. Ancak bu basamaklar için uluslar arası kurumun soracağı sorulara yanıt vermemiz için atmamız gereken adımlar vardır. Bunlar Hükümet ve Tarım Bakanlığı’nın ödevleri arasındadır” dedi.

İşletmelerin 2004 yılında kendilerini geliştirdiğini ancak aradan 11 yıllık bir sürenin geçtiğini belirten Avunduk, sektörün bir bütçe ile desteklenmesi gerektiğini vurguladı.

Avunduk, söz konusu dönemde birçok üreticinin borçlanarak yatırım yaptığını belirtti.

“Birlik üyeleri AB’ye ihracat yapabilecek kapasitede”

Avunduk, birlik üyelerinin Avrupa Birliği üyelerine ihracat yapabilecek kapasitede olduğunu söyleyerek, üreticilerin modern tesislerin yanı sıra bu doğrultuda bilgi ve beceriye sahip olduğunu vurguladı.

2004 yılında Annan Planı dönemi nedeniyle üreticilerin fabrikalarını AB normlarına uygun hale getirdiğini belirten Avunduk, şu anda birliğe üye imalatçıların ‘barikatların bugün açılması’ durumda AB ülkelerine ihracat yapabilecek kapasitede olduğunu savundu.

Avunduk, Kıbrıslı Türk üreticilerin Türkiye’deki birçok firmaya hellim üreterek sattığını hatırlattı, “Bu firmalar globalleşmiş firmalar bize güveniyorsa, bizim işletmelerimiz AB’ye de ayni şartlarda gönderebilirler” dedi.

“Güney’de küçükbaş hayvan sütünün yüzde 51’e çıkması isteniyor”

Avunduk, tescile uygun üretim yapabilmesi için Avrupa Birliği’nin Güney Kıbrıs’ta küçükbaş hayvanlara yönelik çiğ süt üretiminin 10 yıl içerisinde yüzde 20’den yüzde 51’e çıkartılmasının istendiğini söyledi.

Avunduk, bu rakamın Kıbrıs’ın kuzeyinde yüzde 3 olduğuna işaret etti. Avunduk ayrıca birliğe kayıtlı 42 üye bulunduğunu ve imalatçıların Kıbrıs’ın kuzeyindeki sütün yüzde 90’ını çalıştığını ifade etti.
Bunun yanı sıra Avunduk, hellimin tescil sürecinde Sanayi Odası’nın Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği’ni dışladığını savunarak, gelişmeleri basın yoluyla veya kendi çalışmaları doğrultusunda öğrenebildiklerini belirtti.

Bu süreçte hiçbir toplantıya katılmadıklarını dile getiren Avunduk, görüş alma veya bilgilendirme yapılmadığını, Birlik ve Sanayi Odası arasında ciddi kopukluk yaşandığını kaydetti.

--------------------------------------------------------------

Gülgün Süt Mamulleri Ltd Direktörü Yunus Betmezoğlu: “Koyun ve keçi sütü artırılmalı”

Öte yandan Gülgün Süt Mamulleri Ltd Direktörü Yunus Betmezoğlu ise firma olarak hellim tescilinin ardından yapılacak denetime hazır olduklarını söyledi.

Denetim öncesinde kriterlerin önemli olduğuna değinen Betmezoğlu, özellikle koyun ve keçi sütü miktarının yetersiz olduğunu, bu konuda çalışma yapılması gerektiğini belirtti.

Betmezoğlu, yüzde 3 civarında olan küçükbaş sütünün talep edilen seviyeye gelmesinin önemine değinerek, üreticilere teşvik verilmesi gerektiğini dile getirdi.

Tescil şartlarının sağlanmasının ardından küçük üreticilerin yok olacağı yönünde endişe taşınmaması gerektiğini de söyleyen Betmezoğlu, küçük üreticilerin iç piyasadaki üretimlerine devam edeceğini aktardı.

Betmezoğlu, geçtiğimiz günlerde Sanayi Odası tarafından üreticilerin denetlendiğini ve ürünlerin kriterlere uygun bulunduğunu da sözlerine ekledi.