Kıbrıs’ın kuzeyinde 12 bin 592 tarımsal işletme, 48 bin 364 büyükbaş, 291 bin 680 küçükbaş hayvan ve 975 bin 208 dönüm tarım arazisi bulunduğu tespit edildi.

12 bin 592 işletmenin yüzde 98’ine karşılık gelen 12 bin 340’ı tek kişi veya aileye bağlı tarımsal işletme olarak dikkat çekerken, tarımsal işletmelerin yüzde 1.74’ünün ortaklıkla idare edildiği, yüzde 0.26’sının ise şirket, kooperatif ve benzeri resmi tarım işletmesi olduğu belirlendi.

Tarımsal işletmelerden yüzde 27.09’unu hem bitkisel üretim hem de hayvancılık yapanlar oluştururken, yüzde 62.22 oranında yalnızca bitkisel üretim yapan işletme; yüzde 10.69 oranında ise sadece hayvancılık yapan işletme olduğu saptandı.

Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) Müsteşarı Ödül Muhtaroğlu, DPÖ İstatistik ve Araştırma Dairesi ile Tarım Bakanlığı’nın 2011 yılında yaptığı Tarım Sayımı’nın sonuçlarını Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) muhabirine açıkladı.

Muhtaroğlu, Tarım Bakanlığı kayıtları yanında 2006 Nüfus ve Konut Sayımı veri tabanı kayıtlarından yararlanarak ve Avrupa Birliği’nden teknik destek alarak yürüttükleri sayımda, AB İstatistik Ofisi ile Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) tavsiye ettiği tanım, kavram ve sınıflamaların kullanıldığını ifade etti.

Muhtaroğlu, tarım sayımında kapsanan başlıkları şöyle sıraladı:
“Tarımsal işletme hakkında işletmenin yasal durumu ve adres bilgileri; toprak kullanımı; bitkisel üretim; sulama, sürme yöntemleri ve toprak koruma; hayvan sayıları; otlatma; hayvan barınakları, binalar; tarımsal alet ve makineler; tarımsal işgücü; diğer kazanç getirici faaliyetler; tarım ile ilgili diğer yararlı bilgiler; köylere göre arazi dağılımı.”

“TARIMIN FOTOĞRAFI”

Sayımın amacını açıklarken, yasal durum, arazi kullanımı, ürün bazında ekili alan, sulama yapılan alan, hayvan sayıları, tarımsal alet ve makine varlığı, tarımsal amaçlı kullanılan yapıların varlığı, hane halkı kompozisyonuyla istihdama ilişkin bilgilerin elde edilmesinin hedeflendiğini anlatan Muhtaroğlu, “Tarım sayımı ile ülkenin tarım fotoğrafının çekilmesi amaçlanmıştır” dedi.

Kuzey Kıbrıs’ta bundan önceki tarım sayımının 1995 yılında yapıldığını ifade eden DPÖ Müsteşarı Muhtaroğlu, sayımla, ülkedeki tarım istatistikleri alt yapısının geliştirilmesi, tarımla ilgili kayıt sisteminin entegre yönetim ve kontrol sistemi için temel teşkil eden çiftlik kayıt sistemine dönüştürülmesinin de hedeflendiğini dile getirdi.

Muhtaroğlu, veri tabanının oluşturulmasıyla bilgilerin her yıl daha kolay güncellenebileceğini de ifade etti.

Tarım Sayımı’nı yürüten DPÖ personeli Yardımcı Planlama Uzmanı Mustafa Topal ile Evren Demirbilek ise, Tarım Bakanlığı yanında AB uzmanlarından ve TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nden teknik destek aldıklarını, sayım sırasında AB uzmanlarının da hazır bulunduğunu söyledi.

Topal ve Demirbilek, 155 anketörün görev yaptığı tarım sayımını, Tarım Bakanlığı’nın 33 kontrol memurunun denetlediğini, bakanlık kayıtları yanında nüfus sayımı verilerinden ve köy muhtarlarından da yararlandıklarını anlattı.

TARIM SAYIMI VERİLERİ… ORMANCILIK VE BALIKÇILIK HARİÇ

DPÖ’nün yaptığı Tarım Sayımı’nda ormancılık ve balıkçılık kapsanmadı. Sayım sonucunda 12 bin 592 tarımsal işletme ile bu işletmelerin tasarruflarında bulunan 975 bin 208 dönüm  (1 dönüm: 1338m2) tarım amaçlı arazi tespit edildi.

Bitkisel üretim ve hayvancılık yapan işletmelerin toplamı olan 11 bin 246 işletmenin sahip olduğu 975 bin 208 dönümün 905 bin 612 dönümü, toplam ekili alanı oluşturuyor. Bunun 704 bin 870 dönümünde tahıl ekiliyor.

EN FAZLA TARIMSAL İŞLETME GÜZELYURT’TA, EN AZ GİRNE’DE

Tarım sayımı sonuçlarına göre, 12 bin 592 tarımsal işletmenin bin 618’i Lefkoşa, 3 bin 201’i Mağusa, bin 577’si Girne, 3 bin 374’ü Güzelyurt ve 2 bin 822’si İskele ilçesinde bulunuyor.

Buna göre, tarımsal işletmeler en çok Güzelyurt, en az Girne ilçesinde yer alıyor.

Tarımsal işletmelerin yüzde 98 gibi büyük bir çoğunluğu tek kişi veya aileye bağlı tarımsal işletme olarak dikkat çekiyor. Ortaklıkla idare edilen tarımsal işletme oranı yüzde 1.74, şirket, kooperatif, resmi tarım işletmeleri ise yüzde 0.26’lık pay tutuyor.

Kuzey Kıbrıs’ta tarımsal işletmelerin tasarrufunda bulunan tarım arazisinin yüzde 91.61’ini arpa, baklagil, bostan ürünleri gibi ekilen araziler oluşturuyor.

Bunu yüzde 6.41 ile meyve ve narenciye, zeytin gibi diğer uzun ömürlü bitkiler izliyor.

Ekilen araziler içinde en büyük payı tahıl ürünleri alırken, daimi bitkiler kapsamında ise narenciye ağaçları en büyük alana ve en fazla işletme sayısına sahip.

Toplam kullanılan tarım arazisi en fazla 359 bin 587 dönümle Mağusa ilçesinde yer alıyor.

Tarım sayımı verilerine göre, tarımsal işletmelerce kullanılan tarımsal arazi varlığının, tarımsal işletme sayısına bölümüyle hesaplanan ortalama işletme büyüklüğü 77.4 dönüm olarak tespit edildi.

704 BİN 870 DÖNÜM TAHIL

Tarım sayımı yapıldığı dönemde, 5 bin 993 işletmenin 704 bin 870 dönüm tahıl ektiği, bunu 2 bin 334 işletmenin 121 bin 305 dönümlük kuru baklagil ve yemlik bitkilerinin izlediği belirlendi.

Tarım sayımı verilerine göre, Kuzey Kıbrıs’ta 5 bin 121 dönüm patates, 56 dönüm kolokas, 85 dönüm aromatik bitkiler, 10 bin 245 dönüm sebze, kavun-karpuz ve çilek, 29 dönüm çiçek ekiliyor. Diğer ekilebilen alan ise 63 bin 901 dönüm.

Daimi bitkiler 63 bin 401 dönüm tutarken, bunların 6 bin 123 dönümünü meyve ağaçları, 35 bin 150 dönümünü narenciye ağaçları, 2 bin 31 dönümünü üzüm bağları, 17 bin 667 dönümünü zeytin ağaçları, 455 dönümünü fidanlıklar, 1975 dönümünü harup ve diğer daimi bitkiler oluşturuyor.
Ülkede 5 bin 835 dönüm daimi otlak, çayır ve mera bulunuyor, tarım arazilerinin 13 bin 669’u kullanılmıyor.

Kıbrıs’ın kzeyinde orman arazisi miktarı 2 bin 749 dönüm; patika, barınak gibi diğer araziler ise 3 bin 690 dönüm.

TARIMSAL İŞLETME TİPLERİ

Ülkedeki toplam 12 bin 592 tarımsal işletmenin yüzde 62.22’si (7 bin 835 işletme) yalnız bitkisel üretim, yüzde 27.09’u (3 bin 411 işletme) hem bitkisel üretim hem de hayvan yetiştiriciliği ve yüzde 10.69’u (1346 işletme) ise yalnız hayvan yetiştiriciliği ile uğraşıyor.

HAYVAN SAYILARI

Sayımın yapıldığı gün ülkedeki işletmelerde var olan büyükbaş hayvan sayısı 48 bin 364, küçükbaş hayvan sayısı ise 291 bin 680 olarak tespit edildi.
Bin 9 işletmede 48 bin 364 büyükbaş, 3 bin 225 işletmede 291 bin 680 küçükbaş, bin 651 işletmede 1 milyon 763 bin 292 kanatlı, 312 işletmede 4 bin 554 tavşan ve 283 işletmede ise 647 tek tırnaklı hayvan (at, katır, eşek) bulunuyor.

Büyükbaş hayvanların Lefkoşa ve Mağusa’da yoğunlaştığı ve yüzde 69’unun bu iki ilçede bulunduğu saptandı. Küçükbaş hayvan sayıları ise İskele ve Mağusa ilçelerinde yoğunlaşıyor.

Lefkoşa ilçesindeki hayvan sahibi işletmeler genellikle büyük ölçekli işletmelerken, İskele’deki işletmeler ise küçük ölçekli işletmeler olarak dikkat çekiyor.

(T.A.K/Özgül Gürkut Mutluyakalı)