• TRANSFERE ENGEL… Önerinin yasallaşması halinde; seçildiği partiden istifa eden ve ihraç edilen milletvekili, yasama dönem bitene kadar bağımsız kalacak, bakan, komite başkanı olamayacak,  yeni bir siyasi parti kurup Hükümet’e giremeyecek.

• PARTİLERİN GELİR-GİDERİ DENETLENECEK… Siyasal Partiler Yasası Önerisi’nin ilgili maddesi, siyasal partilerin gelir ve giderlerinin Sayıştay’ın yardımıyla Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmesinin sağlanmasını öngörüyor. Öneri, partilerin gelir ve giderlerinin Sayıştay tarafından denetlenmesi için AYRINTILI DÜZENLEMELER içeriyor…

• MİLLETVEKİLİ ADAYI BELİRLEMEDE ÖN SEÇİM… Siyasi Partilerde milletvekilleri adaylarının tespiti için delegelerin veya üyelerin oyu ile ön seçim yapılmasını öngörüyor… ‘Lidere veya merkeze bağımlılık’ ortadan kalkacak…

• %30 CİNSİYET KOTASI… Yasa Önerisi, siyasal partilere’ Erkek ve kadın adayların en az %30 oranında listelerde yer alması’ getiriyor... İlgili maddeye uymayan siyasal parti, seçime de katılamayacak…

• EN AZ %5 OY ALAN PARTİLERE DE DEVLET KATKISI… Yasa Önerisi, %5 oranında oy alan ancak milletvekili çıkaramayan siyasi partilerin de, bir milletvekili çıkarmış gibi devletin siyasi partilere yaptığı katkıdan pay almasını öngörüyor.

• PARTİ KURMAK İÇİN EN AZ 30 KİŞİ… Öneri, mevcut Siyasal Partiler Yasası’nda ‘Siyasal partilere üye olma yeterliliğine sahip en az on beş kişi bir siyasi parti kurabilir’ hükmü yerine ‘en az 30 kişi siyasi parti kurabilir’ düzenlemesi öngörüyor.

• SEÇİME KATILMA KOŞULU… Yasa Önerisi, ilk kez seçime katılabilecek bir parti için yeni şartlar getiriyor… Öneri’nin ilgili maddesine göre, ilk kez seçime katılacak parti, seçimlerden en az 90 gün önce tüzel kişilik kazanmış, tüm ilçe merkezlerinde örgütlerini kurmuş, ilçe ve genel kongrelerini yapmış ve ilçe merkez örgütlerinin adreslerini Yüksek Seçim Kurulu’na bildirmiş olmak zorunda kalacak.

• PARTİ KAPATMA ZORLAŞTIRILIYOR…  Mevcut Siyasal Partiler Yasası’da ‘YASAKLAR’ başlıklı madde, ‘Siyasal Partilerin Uyacakları İlkeler’ başlıklı madde ile değiştirilecek, ‘parti kapatma zorlaştırılacak’. Mevcut Yasa’daki ‘Parti Yasaklamaları’ başlıklı bölümde; yasaklar başlıklı maddedeki özellikle ‘Türkiye Cumhuriyetinin Kıbrıs ile ilgili garantörlük hakkını inkar etmek veya kaldırmak’ fıkranın, yeni yasada yer almadığı da dikkat çekiyor…

Meltem SONAY

CTP-BG – DP-UG Hükümeti’nin, Hükümet Programı’nda yer alan, ‘Milletvekili transferini’ zorlaştırmayı hedefleyen Siyasal Partiler Yasa Önerisi, önümüzdeki Pazartesi günü Meclis Genel Kurulu gündemine geliyor.

2014 yılı başında özellikle dönemin DP-UG’li komite üyesi milletvekillerinin tepki koyması ile askıya alınan Siyasal Partiler Yasası çalışmaları, daha sonra UBP’li üyelerin ‘transferi zorlaştıracak düzenlemelere’ karşı durmasıyla durma noktasına gelmişti.

Bir süre önce yeniden çalışmalarına başlayan komite, öneri üzerindeki görüşmelerini tamamladı, Genel Kurul’a sevk etti.

Transferi zorlaştıracak hükümler, parti kapamaya ilişkin düzenlemeler…

Anayasa, Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğü, Siyasal Partiler Yasası ile Seçim ve Halkoylaması Yasası Değişikliklerini  Hazırlamak ve Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel Komiteyi özellikle ‘milletvekili transferi zorlaştıran düzenlemeler’ ve önerideki ‘parti kapama’ya ilişkin düzenlemeler sıkıntıya sokmuştu.

Yasa Önerisi ne öngörüyor?

ÖNERİ 1:
TRANSFERE ENGEL… Önerinin yasallaşması halinde; seçildiği partiden istifa eden ve ihraç edilen milletvekili, yasama dönem bitene kadar bağımsız kalacak, bakan, komite başkanı olamayacak,  yeni bir siyasi parti kurup Hükümet’e giremeyecek.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 2:
PARTİLERİN GELİR-GİDERİ DENETLENECEK… Siyasal Partiler Yasası Önerisi’nin ilgili maddesi, siyasal partilerin gelir ve giderlerinin Sayıştay’ın yardımıyla Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmesinin sağlanmasını öngörüyor.
Yasa Önerisi’nin ‘Yüksek Mahkemenin Denetimi ve Sayıştay İncelemesi’ başlıklı Beşinci Bölüm’ü, partilerin gelir ve giderlerinin Sayıştay tarafından denetlenmesi için AYRINTILI DÜZENLEMELER içeriyor…

ÖNERİ 3:
MİLLETVEKİLİ ADAYI BELİRLEMEDE ÖN SEÇİM… Siyasi Partilerde milletvekilleri adaylarının tespiti için delegelerin veya üyelerin oyu ile ön seçim yapılmasını öngörüyor… ‘Lidere veya merkeze bağımlılık’ ortadan kalkacak… 5’te 1 oranındaki kontenjan hakkı da içeren yasa taslağının ilgili maddesi uyarınca, parti seçime listesinin 5’te 1’i oranında ön seçimsiz aday koyabilecek.  Komite ilgili maddeye, ‘istisnai durumlarda, tüzükte tanımlanması kaydıyla aday belirlenmesinde Parti Meclisi’nin yetkili kılınması’na yönelik bir ekleme yaptı.

- Siyasal partiler, her seçim bölgesinde, o seçim bölgesindeki adayların beşte birinden fazla olmamak kaydıyla kontenjan adayı gösterebilirler. Kontenjan adaylarının sayısı, aday listesindeki sırası ve saptanma yöntemi, parti tüzüklerinde yer alan kurallara uygun olarak merkez karar organı tarafından belirlenir.

ÖNERİ 4:
%30 CİNSİYET KOTASI… Yasa Önerisi’nin ilk etapta  %40 oranında cinsiyet kotası öngören ilgili maddesi,  komitenin Erkek ve kadın adayların en az %30 oranında listelerde yer alması şartı uzlaşı ile değişti. İlgili maddeye uymayan siyasal parti, seçime de katılamayacak… Komite Üyeleri %30 cinsiyet kotası üzerinde uzlaştı, OYBİRLİĞİ ile kabul etti.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 5:
EN AZ %5 OY ALAN PARTİLERE DE DEVLET KATKISI…
Yasa Önerisi, %5 oranında oy alan siyasi partilerin de, milletvekili çıkaramasalar bile, bir milletvekili çıkarmış gibi devletin siyasi partilere yaptığı katkıdan pay almasını öngörüyor.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 6:
PARTİ KURMAK İÇİN EN AZ 30 KİŞİ… Öneri, mevcut Siyasal Partiler Yasası’nda ‘Siyasal partilere üye olma yeterliliğine sahip en az on beş kişi bir siyasi parti kurabilir’ hükmü yerine ‘en az 30 kişi siyasi parti kurabilir’ düzenlemesi öngörüyor.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 7:
SEÇİME KATILMA KOŞULU… Yasa Önerisi’nde “Partilerin Seçime Katılabilme Koşulları” maddesiyle, ilk kez seçime katılabilecek bir parti için yeni şartlar ortaya kondu.
Öneri’nin ilgili maddesine göre, ilk kez seçime katılacak parti, seçimlerden en az 90 gün önce tüzel kişilik kazanmış, tüm ilçe merkezlerinde örgütlerini kurmuş, ilçe ve genel kongrelerini yapmış ve ilçe merkez örgütlerinin adreslerini Yüksek Seçim Kurulu’na bildirmiş olmak zorunda kalacak.
Mevcut partiler ise, seçimden önceki son genel kongresini Yasa’da belirlenen süre içerisinde gerçekleştirmesi durumunda seçimlere katılabilecek.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 8
MECLİS GRUBU İÇİN EN AZ 5 ÜYE…  Öneri, mevcut yasada, ‘Meclis’te en az dört milletvekiline sahip olan siyasal partiler, parti grubu kurma hakkına sahiptirler’ hükmünün, ‘Mecliste en az beş milletvekiline sahip olan siyasal partiler, parti grubu kurma hakkına sahiptirler’ hükmüyle değiştirilmesini öngörüyor.
Buna göre, 1985 Anayasası’na göre Milletvekili sayısının artmasıyla uygulamada da böyle olan hüküm, Siyasal Partiler Yasası’nda da değişiyor.

Öneri’nin ilgili maddesi şöyle:

ÖNERİ 9
PARTİ KAPATMA ZORLAŞTIRILIYOR…  Mevcut Siyasal Partiler Yasası’da ‘YASAKLAR’ başlıklı madde, ‘Siyasal Partilerin Uyacakları İlkeler’ başlıklı madde ile değiştirilecek, ‘parti kapatma zorlaştırılacak’.
Mevcut Yasa’daki ‘Parti Yasaklamaları’ başlıklı bölümde; yasaklar başlıklı maddedeki özellikle ‘Türkiye Cumhuriyetinin Kıbrıs ile ilgili garantörlük hakkını inkar etmek veya kaldırmak’ fıkrasının, yeni yasada yer almadığı da dikkat çekiyor.

Siyasal Partiler Yasa Önerisi, ‘Siyasal Partilerin Uyacakları İlkeler’ başlıklı 55. Maddesi’nde, sadece aşağıdaki 4 fıkrada yer alan kurallara aykırı amaçlar gütmesi veya faaliyette bulunması nedeniyle kapatılması için Başsavcılığa Anayasa Mahkemesi’nde dava açma yetkisi verilmesini öngörüyor.

‘Siyasal Partilerin Uyacakları İlkeler’