Döviz piyasayı fena vurdu. Döviz karşısında TL günden güne değer kaybetmeyi sürdürdü, Kuzey Kıbrıs’ta piyasa yavaşladı.

Ayşe GÜLER

Türkiye’de yaşanan siyasi gelişmeler, dövizin kademeli olarak yükselişini sürdürmesine neden oluyor.
Önceki gün 2.68 TL olan dolar dün 2.69 TL’den işlem gördü. Euro ve Sterlin’deki yükseliş doları takip etmeye devam ediyor.

KKTC Merkez Bankası verilerine göre önceki gün 2.83 TL olan Euro 2.85 TL, 3.93 TL olan Sterlin ise 3. 96 TL’yi gördü.

Kurlarda yaşanan değişiklik iş piyasasını olumsuz etkilerken,  döviz borçlularını da korkutuyor.

Sektörlerdeki satışlar ‘durma noktasında’…
Dövizin TL karşısında rekora koşması,  birçok sektördeki satışları durma noktasına getirdi.
Vatandaşlar; emlak, araç, mobilya gibi sektörlerden deyim yerindeyse elini ayağını çekti.
Satışların durgunluğundan dert yanan sektör temsilcileri, vatandaşların Türk Lirası’nın döviz karşısında değer kaybetmesi karşısında panik yaşadığını kaydetti.

Galeri sahipleri:  “Fon ve KDV’ler düşürülsün”
YENİDÜZEN’e konuşan galeri sahipleri, KDV veya fon oranlarında geçici süreliğine indirime gidilmesini istedi.
Galeri sahipleri, dövizdeki artış düşene kadar bu yönde adım atılması gerektiğini savundu.
“Dövizdeki artış nedeniyle satış yapamıyoruz. Biz satış yapamadığımız için devletin kasasına para girmiyor” şeklinde konuşan galeri sahipleri, “Fonlarda veya KDV’de belirli süreliğine düşüş yapılırsa, en azından devletin kasasına az da olsa para girecek” dedi.

Mobilyacılar dertli
Öte yandan mobilya sektör temsilcileri de satışların durağanlığından şikâyet etti.
Geçtiğimiz yıl bu dönemde sektörde ciddi bir hareketlenme yaşandığını söyleyen temsilciler, bu yıl sipariş vermek için gelen müşterinin dahi bulunmadığını belirtti.

Emlak alımları düştü
Emlakçılar Birliği Başkanı Hasan Sungur ise asgari ücretle geçinen ve evleri kirada olan kişilerin dövizin yükselişi nedeniyle mağduriyet yaşadığını belirtti.
Sungur,  “Bu mağduriyetin giderilmesi için devlet TPS fonundan bir miktar yardım yapabilir. Örneğin; geçen yıl ile bu yıl kira farkını TL olarak ödeyebilir” diye konuştu.
Öte yandan emlak alımlarında dövizin artması ile yavaşlama yaşandığını söyleyen Sungur, dövizdeki yükseliş boyunca tapu harçlarında indirim yapılmasının alıcıları rahatlatacağını dile getirdi.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ NE DEDİ?

İbrahim Akın (Akın Motors Direktörü): “ Döviz yükseldiğinde vatandaşlar paniğe kapılıyor. Gelirimiz Türk Lirası, giderimiz döviz üzerinden olduğu için vatandaşlar kendisini garanti altına almak istiyor. Dövizdeki yükselme düşene kadar araçlarda fon veya KDV indirimine gidilmesi gerektiğini düşünüyorum. Dövizde yaşanan artış ile hem biz hem de devlet kaybetmektedir. Bir araç için ne yazık ki bir memurun yıllık kazancı kadar gümrük vergisi ödüyoruz. Geçmiş dönemde İngiltere’de kriz patlak verdiğinde KDV yüzde 20’den yüzde 17’ye çekilmişti. Bizde de Bakanlar Kurulu kararı ile bunun yapılabileceğine inanıyorum. Böyle bir adım atılması halinde vatandaşlarda ‘devlet bizi koruyor’ düşüncesi oluşacak ve daha rahat davranmaya başlayacaktır. İnsanlar cebinde para olsa dahi geri çekiliyor. Sadece temel ihtiyaçları için para harcıyorlar. Vatandaşların bütçesinde daralma olduğu için araç alımı veya lüks tüketim için para harcamayı tercih etmiyorlar. Bir an önce fonlarda geçici de olsa indirim sağlanmalıdır. Bize bağlı sanayiciler var. Onlar da bu durumdan etkileniyor. Piyasa şu anda en kötü dönemlerinden birini yaşıyor. Son 3 ayda dövizin kazandığı değer oranında indirim yapılmalı.

Halil Depreli (Depreli Mobilya Direktörü): “ Ülkedeki otorite boşluğu nedeniyle vatandaşlar önümü göremediği için alışveriş yapamıyor. Şu anda piyasalarda ciddi bir belirsizlik var. bu durumun üzerine dövizin artması ekmek kadayıfı gibi geldi. Dövizin yansıması gelecek yıl çıkacak. 35 senedir esnafım. Dükkânımı kapatıp gitmek istiyorum.”

Mustafa Üstüner (Üstüner Oto Galeri Direktörü): “ Ocak ayından beridir dövizde radikal artış olmadığı için işlerden şikâyetçi değildik. Ancak son bir haftada dövizde yaşanan ciddi artış nedeniyle işlerin önemli oranda düşmesine neden oldu. Yıllardır bu işle uğraşıyorum, dönem dönem döviz artışını yaşamıştık. Bu dönemlerde hem alıcıyı hem de esnafı rahatlatacak adımların atılmasını bekliyoruz. KDV ve fonlarda indirim yapılmasını istiyoruz. Biz satış yapamadığımız için devletin kasasına para girmiyor. Bence fonlarda veya KDV’de yapılacak indirim ile devletin kasasına hiç para girmemektense daha az para girecek. 8-10 sene önce KDV’de 6 aylığına yüzde 50 indirim yapılmıştı. Bu indirim 500 sterlin ile 1500 sterlin arasındaki bir paraya denk geliyordu. Araç satın almak isteyen ve dövizdeki artış nedeniyle geri çekilen bir kişi için bu düşüş insanları harekete geçirir. Şu anda dövizdeki yükseliş nedeniyle araç fiyatlarına yüzde 10 civarında bir artış geldi. 30-40 bin TL’lik bir araç için bu artış 3 ile 4 bin TL’ye denk geliyor. Eğer döviz ile ilgili tedbir alınmazsa durum daha da artacak.”

Metin Yaman (Yaman Mobilya Direktörü): “Piyasa şu anda dövizdeki artış nedeniyle işlerde ciddi düşüş yaşanıyor. Mobilya sektörü normalde 4. aydan sonra hareketlilik yaşanırdı. Şu anda hareketlenme yok. Hammaddeyi aldığımız malzemecilerin fiyatları artırdı. Sabahtan beridir dükkâna müşteri girmedi. Eşya sormak için dün bir müşteri geldi. Geçtiğimiz yıl bu dönemde herkes evlilik hazırlığı yaptığı için veya eşya değiştirir diye hareketlilik yaşanırdı. Bu yıl ocaktan itibaren geri gitmeye başladık. Sipariş veren kimse yok. İnsanların alım gücünün yükselmesi için dövizin belli bir seviyede kalması gerekiyor. Vatandaşta güven olmalı ki harcama yapabilsin. Şu anda öyle bir güven yok.”

Hasan Sungur (Emlakçılar Birliği Başkanı): “ Asgari ücretle evlerini dövizle kiralayanlar mağduriyet yaşıyor. Bu mağduriyetin giderilmesi için devlet TPS fonundan bir miktar yardım yapabilir. Örneğin; geçen yıl ile bu yıl kira farkını TL olarak ödeyebilir. Bunun çok büyük bir külfet getireceğini düşünmüyorum. Bunun yanı sıra emlak alımlarında dövizin artması ile yavaşlama yaşandı. Özellikle yerli halkın alım gücünde azalma yaşandı. En büyük alıcı ülke dışındakiler olduğu için onlarda düşüş yaşanmadı. Öte yandan bu dönemde fonlar kanalı ile mal alacaklara destek olunabileceğini düşünüyorum. Devlet, tapu harçlarını düşürürse
Alıcılar rahatlayacaktır.”

VATANDAŞLAR NE DEDİ?

Süleyman Yıltan:  “Maaşımı Türk Lirası olarak alıyorum ama çocuğumun okul taksiti ile ev taksitini döviz olarak ödüyorum. Dövizin yükselmesi maaş dışında her şeye yansıdı. Maaşlarımızı da dövize endekslenmesini istiyorum.”

Mehmet Tekyıl: “Türk Lirası günden güne değer kaybetmeye devam ediyor. Dövizin yükselişinin önüne geçilemiyor. Dövizin artması her yere yansıdı. Herkesin borcu var. Döviz taksitleri bulunuyor. Bunları nasıl ödeyecekler bilmiyorum. Bir çözüm bulunması gerektiğini düşünüyorum. Kur sabitlemesi yapılabilir.”