Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı,  “KKTC 2013 Durum Raporu”nu yayınladı:

'PASTAYI BÜYÜTME YAKLAŞIMI YOK'

Raporda Büyükelçi Akça “TC-KKTC ilişkilerini” yorumladı: “Türkiye’den ilave nakit kaynak sağlama arayışlarına yönelim hem iç siyasetin, hem de Türkiye ile ilişkilerin sağlıksız bir zemine kaymasına neden oluyor”

RAPORDAN:
• Yılın ilk yarısında seçim süreci ekonomik aktiviteyi baskıladı, seçim sonrasında ise küresel ekonomiye ilişkin artan belirsizlikler etkili oldu.
• Tarım dışında tüm sektörler büyümeye pozitif katkı yaptı…
• Tarım sektörü bir önceki yıla göre %8 seviyesinde daraldı.
• Milli gelirin % 8,3 oranında büyümesi öngörülüyor…
• Sanayi sektöründe %2,6 büyüme oldu.
• Turizmde %6 büyüme bekleniyor…
• Enflasyon vurdu…  2012’de %3,6 2013’te % 10,22
• En yüksek artış %21,3’le eğitim grubunda.
• Dövizden kaynaklanan değer kaybı önümüzdeki dönemde enflasyonu bir miktar daha olumsuz etkileyebilecek.
• İşsizlik oranı biraz geriledi… 4 kişiden 1’i kamuda çalışıyor.
• 2009 yılında işsizliğin %12,4 seviyesindeydi, 2013’te % 9,7 seviyesine indi.
• İhracatın ithalatı karşılama oranı yükseldi: %6,6’dan %7,1’e
• İhracat %3,8 seviyesinde, ‘sınırlı’ bir artış kaydetti.
• İthalat ise %0,3 oranında daraldı.

ELÇİ AKÇA'NIN YORUMU:

• Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik beklentiler güncel sorunlara kalıcı çözüm arayışlarını erteleme için gerekçe teşkil ediyor.
• Ülke kaynaklarının sınırına gelindiğinde, yeni kaynak yaratarak pastayı büyütme yaklaşımı benimsenmediği için Türkiye’den ilave nakit kaynak sağlama arayışlarına yöneliniyor.
• Bu durum, hem iç siyasetin, hem de Türkiye ile ilişkilerin sağlıksız bir zemine kaymasına neden oluyor.
• Halk bundan şikayetçi olmakla birlikte, dönüşümün dinamiğinin bizzat  kendisinde olduğu konusunda henüz yeterince farkındalığa sahip değil.
• 2013 yılında üç hükümet görev yaptığı için reformlar konusunda önemli ilerlemeler sağlanamadı.
• Reformların tamamlanması acil hale geldi

Meltem SONAY

Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği, Yardım Heyeti Başkanlığı, ‘KKTC 2013 Durum Raporu’nu yayınladı.
Ekonomik Durum Raporu rakamlar ve bilimsel kıyaslamaların yanı sıra, TC Lefkoşa Büyük Elçisi ve Yardım Heyeti Başkanı Halil İbrahim Akça da sunuş yazısıyla değerlendirmelerini de içeriyor.

Büyükelçi Akça: ‘Çözüm beklentisi güncel sorunlara çözüm arayışında erteleme gerekçesi’

TC Lefkoşa Büyük Elçisi ve Yardım Heyeti Başkanı Halil İbrahim Akça, durum raporundaki sunuş yazısında, çözüme yönelik beklentilerin güncel sorunlara kalıcı çözüm arayışlarını erteleme için gerekçe teşkil ettiği görüşünü belirtti.
Ülke kaynaklarının sınırına gelindiğinde, yeni kaynak yaratarak pastayı büyütme yaklaşımı benimsenmediği için Türkiye’den ilave nakit kaynak sağlama arayışlarına yönelindiğini ifade eden Büyükelçi Akça, bu durumun hem iç siyasetin, hem de Türkiye ile ilişkilerin sağlıksız bir zemine kaymasına neden olduğunu belirtti.

“Halk şikayetçi ama…”

Büyükelçi Akça, halkın bundan şikayetçi olmakla birlikte, dönüşümün dinamiğinin bizzat kendisinde olduğu konusunda henüz yeterince farkındalığa sahip olmadığı görüşünü de paylaştı.

2013’te üç hükümet… Önemli ilerleme yok

2013-2015 Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş Programı’nın ilk yılı olan 2013 yılında üç hükümet görev yaptığı için reformlar konusunda önemli ilerlemeler sağlanamadığını kaydeden Akça, bununla birlikte mali disiplinden taviz verilmediğini ve özel sektördeki gelişmenin sürdüğünü ifade etti.
Özellikle turizm ve yükseköğretim sektörünün ekonominin yükünü çektiğine ve diğer sektörlerin varlık sebebi olduğuna işaret eden Büyükelçi Akça, bu sektörlerin artık daha bilinçli hareket edilmesi ve kalitenin artırılması gereken sektörler olduğuna da vurgu yaptı.

“Reformların tamamlanması acil hale geldi”

Temel reformlar yapılarak ülke üretiminin önündeki sorunlar çözüme kavuşturulamadığı için ekonomik büyümenin hız kazanamadığına işaret eden Büyükelçi Akça, ekonomik büyümenin hızlanması ve refahın artması için programda öne çıkarılan sektörlerde reformların tamamlanmasının acil hale geldiği görüşünü belirtti.

Büyüme beklentisi…
‘2013’te seçim baskıladı’

Rapor’da yer alan ‘Büyüme’ başlığı altında, 2013 yılının KKTC ekonomisinin büyüme performansı açısından, bir önceki program döneminde yakaladığı potansiyelin altında kaldığı bir yıl olduğu belirtildi.
Yılın ilk yarısında seçim sürecinin ekonomik aktiviteyi baskıladığı, seçim sonrasında ise küresel ekonomiye ilişkin artan belirsizliklerin etkili olduğu ifade edildi.

Tarım dışında tüm sektörler büyümeye pozitif katkı yaptı…

Rapora göre, sektörlerin performansı açısından incelendiğinde 2013 yılında tartım sektörü dışında tük sektörler büyümeye pozitif katkı yaptı.
Tarım sektörünün bir önceki yıla göre %8 seviyesinde daraldığı ve sektörde üretilen reel katma değerin 2010 yılı seviyesine gerilediği rapora yansıdı.

Milli gelirin % 8,3 oranında büyümesi öngörülüyor…

Devlet Planlama Örgütü’nün (DPÖ), 2014 ve 2015 yıllarında ekonomik aktivitenin bir miktar daha ivmeleneceği ve ekonominin % 2,3 ve % 3,8 seviyelerinde büyüyeceği tahminine de yer verilen raporda, böylece program dönemi boyunca reel milli gelirin % 8,3 oranında büyüyeceği öngörüsü de yer aldı.

Sanayi sektöründe %2,6 büyüme…

2031 yılında sanayi sektörü bir önceki yıla kıyasla yıllık bazda %2,6 oranında büyürken, sektör oluşturan taş ocakçılığı, imalat sanayi ve elektrik – su alt sektörlerinde de artış kaydedildi.
Yine Rapor’da yer alan DPÖ tahminlerine göre, yurtiçi çimento satışlarından yola çıkılarak inşaat sektöründe geçen yıl yaşanan daralmanın, 2013 yılında %1 oranında büyüyeceği ve büyümenin artarak devam edeceği öngörüsü de belirtildi.

Turizmde %6 büyüme bekleniyor…

Ekonomik Durum Raporu’nda, ülkede konaklayan turist sayısından hareketle turizm sektörünün % 6 oranında büyüyeceği öngörüsü de yer aldı.
2013 yılında reel milli gelir büyümesini aşan diğer önemli hizmet sektörleri % 2,8 ile ulaştırma ve haberleştirme ile %2 oranında büyüyen mali sektör oldu.

Enflasyon vurdu…
2012’de %3,6
2013’te % 10,22

Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği, Yardım Heyeti Başkanlığı, ‘KKTC 2013 Durum Raporu’nda, ayrı başlık altında ‘Enflasyon’ değerleri de yer buldu.
Rapora göre, 2012 yılını %3,6 seviyesinde tamamlayan KKTC tüketici fiyat endeksi, 2013 yılının ikinci yarısından itibaren artış eğilimine girdi, yılsonunda %10,22 seviyesine ulaştı.

En yüksek artış eğitimde!

Ana mal gruplarına bakıldığında en yüksek artışın %21,3’le eğitim grubunda olduğu, bunu %18,1’le ulaştırma, %17,1’le de konut gruplarında gerçekleşen artışların izlediği rapora yansıdı.
Raporda, döviz kurlarında 2013 yılının son çeyreğinde gerçekleşen değer kaybının önümüzdeki dönemde enflasyonu bir miktar daha olumsuz etkileyebileceği değerlendirmesi de yer aldı.

İşsizlik oranı biraz geriledi…
4 kişiden 1’i kamuda!

2009 yılında işsizliğin %12,4 seviyesine dek yükseldiğine yer verilen raporda, 2010-2012 program döneminde işsizlik oranının biraz gerilediği ifade edildi, 2013 yılında ise bir önceki yıla kıyasla 0,2 puan gerileyerek % 9,7 seviyesinde gerçekleştiği kaydedildi.
Kuzey Kıbrıs’ta toplam istihdamın %75,9’luk kısmını ‘hizmet sektörü’nün oluşturduğu kaydedilirken, kamu yönetimi ve eğitimin Kuzey Kıbrıs’taki toplam istihdamın sırasıyla % 16,8 ve %9,8’ini oluşturduğu, diğer bir ifadeyle de Kuzey Kıbrıs’ta çalışan her dört kişiden birinin kamu yönetimi veya eğitim alanında çalıştığı tespiti de yer buldu.

İhracatın ithalatı karşılama oranı yükseldi
%6,6’dan %7,1’e

Ekonomi, Turizm, Kültür ve Spor Bakanlığı Ticaret Dairesi verilerine göre, 2013 yılında 1 milyar 699 milyon Dolar’lık ithalat, 120,7 milyon Dolar’lık da ihracat gerçekleştiği rapora yansıdı.
Büyüme beklentilerinin bir miktar altında kaldığı 2013 yılında ihracatın %3,8 seviyesinde, ‘sınırlı’ bir artış kaydettiği ifade edilirken, ithalatın ise %0,3 oranında daraldığı kaydedildi.
Bu veriler ışığında KKTC’nin 2013 yılı dış ticaret açığının bir önceki yıla kıyasla %0,6 oranında daraldığı da rapora yansıdı.
2013 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranının, 2010-2012 program dönemi ortalaması %6,6’nin üzerine çıkarak, yılı %7,1 seviyesinde tamamladığı da belirtildi.

Ödemeler dengesi…
Cari işlemler açığı 4,6 Milyon Dolar azaldı

KKTC ödemeler dengesinin henüz ‘IMF’nin Ödemeler Dengesi El Kitabı’nda yer alan standartlardan uzak olduğuna işaret edilen raporda, DPÖ’nün verilerine göre, 2013 yılında KKTC cari işlemler açığının bir önceki yıla kıyasla 4,6 milyon Dolar azalarak, 120 milyon Dolar ve milli gelire oran olarak da %2,9 seviyesinde gerçekleştiği kaydedildi.
Bu gelişmede dış ticaret açığının 10,3 Dolar azalmasının ve hizmetler ve gelir dengesinin de 2012 yılına kıyasla 5,6 milyon Dolar azalmasının etkili olduğu belirtildi.
2013 yılında net turizm gelirlerinin bir önceki yıla kıyasla 44,2 milyon Dolar arttığına işaret edilirken, net turizm gelirlerinde 2013 yılında bir önceki yıla kıyasla % 7,7 seviyesinde artış gerçekleştiği de kaydedildi.

Görünmeyen işlemler kaleminde 49,9 milyon Dolar azalma!

Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği, Yardım Heyeti Başkanlığı, ‘KKTC 2013 Durum Raporu’nda dikkat çeken bir diğer tespit ise, ‘Görünmeyen işlem kalemindeki azalma’ oldu.
Rapora yansıyan değerlendirmeye göre, 2013 yılında ‘Görünmeyen İşler Kalemi’nde nette 49,9 milyon Dolar azalma gerçekleşti. Buna bağlı olarak ‘hizmetler ve gelir dengesi kaleminde’ de bir önceki yıla kıyasla 5,6 milyon Dolarlık azalış olduğu rapora yansıdı.